Loa treble là gì? Tác dụng của loa treble như thế nào?

Việc sở hữu cho mình một dàn karaoke gia đình hoặc dàn nghe nhạc là xu hướng giải trí hiện nay. Do đó những yêu cầu khắt khe về mặt thiết bị âm thanh ngày càng được chú trọng hơn. Loa chính là thiết bị quan trọng nhất quyết định đến chất lượng âm thanh cả bộ dàn. Vì vậy cần phải chọn lựa loa tốt, hệ thống linh kiện được đảm bảo để âm thanh được tinh tế và hay nhất.

Trong hệ thống linh kiện của loa karaoke hoặc loa nghe nhạc, ngoài yếu tố loa bass thì loa treble cũng cần phải chú ý và tìm hiểu một cách kỹ lưỡng để dễ dàng chọn lựa hơn.

I. Âm treble là gì?

Âm treble là âm thanh có tần số cao, dải tần số âm thanh trải dài từ khoảng 6kHz đến 20kHz, âm Treble góp phần làm tăng độ chi tiết, tươi sáng, sắc bén của mọi âm thanh ta nghe thấy bản nhạc. Tiếng Treble “ngon” sẽ không bị quá “bén” hoặc chói gắt, mà sẽ thánh thót và trong vắt.

Âm treble là nền tảng để có được chất âm hay cho bài hát, khiến người nghe cảm nhận chất âm trong trẻo, bay bổng. Hay nói cách khác nó là điểm nhấn, cao trào cho bài hát nếu loa mid/bass có vai trò hài hòa âm thanh thì loa treble giúp biểu diễn, chạm đến tai người nghe một cách tốt nhất.

II. Loa treble là gì?

Loa treble có vai trò rất quan trọng đối với âm thanh sau cùng nghe được, cảm nhận đầu tiên của người nghe là dải âm cao. Loa treble thường đảm nhận dải tần số từ 3000Hz trở lên. Đặc biệt, lúc loa đang hoạt động, bạn mở tấm chắn loa ra sẽ thấy hình như loa mid/bass đang rung động còn loa treble đứng yên. Tại sao lại như vậy? Đó là vì màng loa treble rung quá nhanh, chính vì thế nên bạn sẽ không thể cảm nhận được thấy bằng mắt thường được.

Cấu tạo của loa treble thường có dạng dome (vòm), làm từ titanium, lụa, nhôm… màng loa nhỏ (đường kính khoảng 2.53cm) và nhẹ để chuyển động rất nhanh, tạo ra vài ngàn dao động trong một giây.

Trên lý thuyết thực tế, thì loa tái tạo được đến tần số khoảng 23kHz là đủ. Tuy nhiên,  chất lượng loa phụ thuộc vào chất liệu màng loa và các bộ phận khác như nam châm, gân (cone) loa.

III. Tác dụng của loa treble

Trong một loa thường có 3 dải âm thanh: âm trầm, âm trung và âm cao. Loa Treble có chức năng và nhiệm vụ tái tạo cũng như thể hiện những âm cao tần. Còn dải âm trung sẽ do loa mid đảm nhiệm, dải âm tần số thấp được xử lý bởi loa bass. Cả 3 dải âm thanh này kết hợp với nhau mới tạo được ra những bản nhạc hay nhất, chất lượng tốt nhất đến tai người nghe.

Theo nghiên cứu của những hãng âm thanh hàng đầu trên thế giới thì ở những tần số siêu âm (cao hơn 20kHz) con người tuy không nghe được nhưng vẫn “cảm nhận” được, góp phần làm gia tăng “cảm xúc” khi nghe nhạc. Do đó nên một số sản phẩm sử dụng loa treble có thể phát ra tần số cực cao, có khi hơn 40kHz.

IV. Các loại màng loa treble thông dụng

1/ Loa treble dome

Đây là dòng loa treble hình nón lâu đời nhất hiện nay. Loa treble dome là dòng loa treble có màng loa dạng vòm làm từ lụa mềm, chính vì thế hay được gọi là loa treble silk dome. Loa treble dome có cấu tạo khá đơn giản, với khả năng tái tạo âm thanh có tần số lên tới 23000 Hz.

Tuy loa trebl dome nguyên bản vẫn được sử dụng ở nhiều dòng loa treble giá rẻ trên thị trường hiện nay, nhưng một biến thể của treble dome chính là loa vòng nhẫn lại phổ biến hơn và được ứng dụng trên nhiều dòng loa hiện đại hơn cả.

2/ Loa treble vòng nhẫn (Ring Radirator)

Loa treble vòng nhẫn là một biến thể khác của loa treble dome nên loa vòng nhẫn có cấu tạo tương tự loa treble dome với màng loa dạng nón. Tuy nhiên, loa vòng nhẫn có màng tạo thành từ vật liệu đặc biệt do ScanSpeak phát minh, phần thân loa để trong khoang nhôm chống cộng hưởng, ở vị trí trung tâm màng loa có đỉnh tán âm. Chính vì thế, loa vòng nhẫn có khả năng tái tạo các dải âm thanh có tần số lên tới 40000Hz thay vì chỉ 20000Hz như loa treble dome thông thường.

Mặc dù xuất hiện từ năm 1992, nhưng đến nay không phải tất cả các nhà sản xuất loa treble đều sử dụng thiết kế này, và một số nhà sản xuất thiết bị nhạc nổi tiếng sử dụng thiết kế loa treble vòng nhẫn để sản xuất như: Sonus Faber, Wilson Audio, Magico, ATC…

3/ Loa treble Dải băng Elac Ribbon

Màng loa treble dải băng (Ribbon) là một lá kim loại (lamella) rất mỏng (0.84mm) gấp trong không gian ba chiều. Lá kim loại không rung động như màng loa treble dome, tùy theo tín hiệu âm thanh vào, các đoạn gấp sẽ xếp hay mở ra. Thay vì có trục, cuộn dây kim loại và bề mặt vải căng, nam châm,…tạo âm thanh thì loa riboon chỉ sử dụng duy nhất các nếp gấp kim loại này.

Loa tweeter ribbon có thể tái tạo các âm thanh có dải tần số lên tới 50000Hz, chính vì thế mang lại chất lượng âm thanh tốt hơn so với các dòng loa nhẫn hoặc loa treble dome truyền thống. Tuy nhiên, loa này cũng có một số nhược điểm về độ nhạy không cao, trở kháng thấp và dễ bị ảnh hưởng từ không gian môi trường xung quanh đến chất lượng âm thanh phát ra từ loa, cũng như từ loa tới tai người nghe.

Hiện nay, các nhà sản xuất thường kết hợp loa dải băng với các loại loa điện động để tận dụng ưu điểm của 2 loại loa cho chất lượng âm thanh tốt hơn.

4/ Loa treble màng kim cương

Đây có thể nói là công nghệ loa treble hiện đại nhất và đắt tiền nhất trên thị trường hiện nay, mặc dù được phát minh ra từ 1998, nhưng đến năm 2010 mới có một nhà sản xuất giới thiệu sản phẩm loa treble kim cương đầu tiên.

Loa màng kim cương đường kính 2cm có khả năng tái tạo đến mức tần số quá sức tưởng tượng 100kHz, vận tốc truyền âm thanh loa đạt đến 18km/giây.

Loa treble kim cương hiện đã được các nhà sản xuất như Kharma, Marten Design, Avalon Acoustics sử dụng trong các thiết kế loa mới nhất của mình. Tuy nhiên, giá thành của loa có sử dụng treble kim cương có thể lên tới hàng nghìn đô la Mỹ – thực không hề rẻ!

V. Một số lưu ý để nâng cao tuổi thọ loa treble trong quá trình sử dụng

1/ Không gây âm thanh lớn / tiếng nổ đột ngột lên loa

Loa treble truyền tải những tín hiệu âm thanh ở dải tần số âm cao. Vì thế nếu bạn gây ra những tiếng nổ hoặc âm thanh lớn đột ngột sẽ khiến loa bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Bạn cần phải tuân thủ theo nguyên tắc mở thiết bị từ trên xuống dưới trong dàn karaoke. Ngược lại, thứ tự khi tắt là từ dưới lên trên (khi mở bạn hãy mở Power cuối cùng ngược lại khi tắt bạn hãy tắt Power đầu tiên).

Đặc biệt, tránh rút jack, chạm dây, rơi Micro,… gây ra tiếng động lớn trong khi hệ thống âm thanh đang hoạt động. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến hệ thống loa, đặc biệt là loa treble. Để được an toàn trong việc tắt mở, bạn cũng có thể sử dụng bộ cấp nguồn tuần tự. Một điều nữa nên lưu ý là mua dây và jack cắm có chất lượng để việc truyền tín hiệu không bị gián đoạn đột ngột. Khi để xảy ra tiếng hú, có nghĩa là loa của bạn đang bị tổn hại nghiêm trọng. Càng hú nhiều loa càng dễ hư loa. Một tiếng hú ở loa treble trong 5 giây có thể gấp 10 lần những tiếng động lớn. Khi tiếng hú phát ra, cuộn dây loa sẽ sinh nhiệt rất nhanh chóng và không kịp tỏa ra môi trường xung quanh dẫn đến hiện tượng cháy.

2/ Cân chỉnh amply đúng cách

Nhiều người cho rằng việc cháy loa treble là do hoạt động của loa chứ không chịu tác động bởi amply. Nhưng sự vận hành của bất cứ một bộ dàn karaoke nào đều chịu ảnh hưởng qua lại giữa các thiết bị. Trong đó, amply karaoke đóng vai trò rất quan trọng.

Nếu là người không am hiểu về các thiết bị âm thanh, khi mua dàn karaoke, bạn cân chỉnh amply không đúng cách cũng có thể dẫn tới việc làm cháy loa treble. Thông thường, theo nguyên tắc cơ bản, các núm chỉnh của amply như các nút HI của vùng Master, vùng Music hay vùng Micro và Echo không nên chỉnh qua quá mức 12 giờ (trong phạm vi từ 10 đến 11 giờ là hợp lý). Nếu bạn để vượt ngưỡng trong thời gian dài, loa treble nhận những tín hiệu đầu vào quá lớn sẽ dẫn đến tình trạng cháy loa. Bạn cũng không nên để volume chỉnh âm lượng nhạc quá lớn.

3/ Lắp đặt loa và micro cách một khoảng nhất định

Khoảng cách giữa người ngồi hát với loa quá gần, khoảng cách treo loa hay đặt loa ngang tầm micro khi hát cũng là nguyên nhân dẫn đến việc cháy loa treble mà nhiều người không hề biết.

Đối với những bộ dàn karaoke gia đình, vị trí loa nghe nhạc thường rất gần với vị trí ngồi và độ cao chỉ từ cách mặt đất 50 đến 70cm. Bạn nên bố trí để giảm thiểu tối đa cự ly giữa micro và loa Treble.

Đối với loa hát karaoke chuyên dụng loa thường được treo lên tường. Cự ly tối thiểu giữa mặt đất và loa ít nhất là 2,2m. Độ nghiêng không quá 10 độ để tránh tối đa và chạm trực tiếp dải âm tần số cao với Micro.

4/ Số lượng loa trong dàn âm thanh phải hợp lý

Nếu bạn sử dụng quá nhiều loa trong một dàn âm thanh sẽ gây ra tình trạng hú, dẫn đến hư hỏng, cháy loa treble. Việc cho ra một chất âm sống động không phụ thuộc vào số lượng loa nhiều hay ít mà còn ở sự phối ghép giữa loa và amply sao cho thích hợp với diện tích của căn phòng.

Nếu tăng thêm quá nhiều loa, mà không nâng công suất amply lên khiến bộ dàn hoạt động nặng nề, ảnh hưởng đến toàn bộ các thiết bị. Ngoài ra, một dàn âm thanh khủng trong một không gian chật hẹp không mang đến âm thanh hay, ngược lại còn gây ra tình trạng nhiễu âm, dội âm. Quá nhiều loa trong phòng có diện tích nhỏ cũng gây nên tình trạng hú dẫn tới cháy loa treble.

Với những khái niệm về loa treble và một số chia sẻ kinh nghiệm để nâng cao tuổi thọ loa treble trong quá trình sử dụng, hi vọng bạn đã có cái nhìn tổng quát nhất về thiết bị này để lựa chọn loa phù hợp cho dàn âm thanh của mình. Mọi thắc mắc bạn có thể liên hệ ngay 0935 22 39 68 để được hỗ trợ và giải đáp.